Tuesday, April 28, 2009

Бүлээн

Нутгийн чулуу


Бодохийн төдийд л уярааж
Бороо болон орж сэтгэл дэвтээсэн эх орон минь
Будант саарал өдрүүдийн цаанаас
Сэмлэж гийсэн эх орон минь

Нутгийнхаа бор чулууг атгаж байгаад анирдахад
Нуурын эрэгт буух хунгийн дэвэлт сонсогддог
Нутгийнхаа бор чулууг атгаж байгаад дэлгэхэд
Нулимсаа арчиж үлдсэн эхийн минь харц харагддаг


Гуниг минь түрүүлж сэрдэг





Ирэх шувуудийн ганганаад
Гуниг минь түрүүлж сэрдэг
Ирэхүй одохуйн дунд би
Өөрийгөө гээж суудаг

Хайлсан цасны шар ус
Эмтэрсэн сэтгэлийг эмжин урсaхад
Энэ л хаврыг би хэн нэгэнд бэлэглчихээд
Эргэж харалгүй яваад л өгмөөр...

Хаврын бүлээн салхинд илбүүлэн суухдаа
Хаашаа ч юм бэ? би яардаг aa
Хайр дуудах зэргэлээт өдрүүдйиг ганцаараа үдэхдээ
Хоосортолоо би санаа алддаг аа

Үгүйлэн санана - Д.Нарантуяа. Чикаго (Найруулагч О.Машбат, МУГЖ Н.Батцэцэг)

Энэхүү нэвтрүүлгийг үзээд үнэхээр сэтгэл зүрхны утас хөндөгдөж ёстой сэтгэлийн цангаагаа олж мэдрэв үг бүхэн нь утгатай ухаарал бишрэл төрүүлсэн сайхан Монгол эхийн энэ нэвтрүүлэг маш олон залууст амьдрал үйлс бүтээлд сэтгэлээрээ нандин дуурайл болсон эгэл жирийн хийгээд эгэл даруухан Монгол эхийн нэвтрүүлэгийг үзэхийг санал болгож байна.
Нарантуяа гуай болоод энэ сайхан нэвтрүүлгийн уран бүтээлч Найруулагч О.Машбат, МУГЖ Н.Батцэцэг нэвтрүүлгийг бүтээгчдэд талархал илэрхийлье.Онцлоход хөтлөгч үнэхээр сайхан хөтөлжээ.

Sunday, April 26, 2009

Тэнгэр шиг бай

...Монголчууд эрт дээр үеэс л тэнгэрийг шүтдэг байж. Дэлхийн дайд сүр хүчээ гайхуулан омгорхож явахдаа их эзэн Чингис хаан, өөрийн болон өрөөл бусад гүрний хувь заяаг, хөх тэнгэрээс лавлаж, чин зоригоор алив асуудлыг шийдэхдээ, "Тэнгэрийн тааллаар" хэмээн зарлиглаж асан. Мөнх тэнгэрийн хүчин дор, Монголын их хаадууд дэлхийг захирч, эрдэм ухаан, ид хав, сүр хүчээ гайхуулж явсан. Энэ ертөнцийн түмэн олноос гагцхүү монгол үндэстэнг тэнгэр тэтгэж, мөнх тэнгэрийн хөх тамгатай төрүүлдэг гэж өдгөө хүртэл бид итгэцгээдэг.
Өнөө эс гэхэд, маргaaшийн нэгэн өдөр "тэнгэр биднийг ивээнэ" хэмээн их хувь заяандаа битүүхэн сүсэлнэ. "Тэнгэр заяат" гэдэг үгэндээ монголчууд, дотор сэтгэлдээ сэмхэн омогшино. Тэнгэр л бидний хувь заяаг тольддог гэсэн итгэлдээ, "муу явж болохгүй ээ" хэмээн өөрийгөө хурцлан, зоригжуулна.
...Хааяа сэтгэл тавгүйрхэж, бие чилээн алжаах мөчид санаа алдан тэнгэр лугаа ширтэхэд, тэр л амгалан хөх тэнгэр, юу ч болоогүй юм шиг цэнхэртэн ахуйд тайвшралыг олох. Тэр мөчид "нээрээ юу ч ч болоогүй, юу ч өөрчлөгдөөгүй юм байна шүү дээ" гэж өөрийгөө аргадна. Сэтгэлд хургасан бараан үүлс, яг л тэнгэрийн үүлс чиг яаран сандран нүүж одохуйд, сэтгэл минь тэнгэр шиг цэлмэж, уртаар амьсгаа авна.
Удаан ажихад чилсэн нүднээ чийгтэх нулимс, ширхэг дусал болон хацар норгох нь , бүхнийг ариутган чийглэх борооны цусал мэт. Заримдаа нүргэлэн, цахилан аадар асгаруулан хилэгнэх тэнгэр, аажим аажимдаа намдан, борооны дуслыг хөгжилтэйеэ үсчүүлэн аргадах нь, хүний сэтгэл мэт. Тайвшралыг олон сэргэсэн сэтгэл, борооны дараа тэнгэрт нумран, өнгө үзэмжээрээ гайхуулах солонго мэт.
Тайвшрал.
Монголчууд бид энэ цаг дор их л бухимдалтай болсон мэт. Бие биедээ уцаарлан, бэлэггүй муу үг чулуудалцан, бичсэн, ярьсаныг өөчлөн муучилж, бас маргалдаж, мэтгэлцэнэ. Хорон бүдүүлэг муу үгс, сэтгэл юуг хиртээн гундаах аж. Юунд ингэнэ билээ. Үгээр хүнийг аварч бас алж болдог гэнэм. Өнөө цагт эвийг хичээж, үгээ цэнэн, үйлээ ариусгах нь өөдрөг сайхан байхын эхлэл аж.
Хамаг бүгдээр чамайг
Харааж нулимж байвч, тэнгэр шиг бай
Хамгийн сайн хүмүүн гэж
Хашгирч, ерөөж байвч, тэнгэр шиг бай /О.Дашбалбар/
Амьдралд сайн муу олон л зүйл тохиолддог. Харь газар хатуу хэцүүг нуруундаа үүрч, алжааж ядрахдаа, хань ижил, үр хүүхэдтэйгээ хамт амьдран, амгалан байж чадахгүйдээ хааяа цухалдах. Бүтээгүй дурлал, зүдүүхэн амьдрал, бэрхшээл саад тохиолдоход маргаашийн сайханд итгэл алдарч хааяа гунина. Ямарч цагт итгэл алдрах л хамгаас хэцүү. "Цаг цагаараа байдаггүй, цахилдаг хөхөөрөө байдаггүй" гэдэгчлэн бүх зүйл өөрчлөгдөн хувирах их заагт, олон сайхан учрал тохиол эргэж ирдэг. Итгэл гэдэг тэр цагийн хүлээлт байдаг аж.
Хамгийн хайртай хүн чинь хаяж одсон ч
Хан тэнгэр нурчихаагүй цагт бүү зов
Гүтгэж доромжилж бахаа ганц хангавч
Гүн тэнгэр хэмхрээгүй цагт бүү ай /О.Дашбалбар/
Амьдралын төлөөх эцэс төгсгөлгүй зүтгэлдээ хааяа алжааж чилэх. Худал хуурмагийн өмнө хүчин мөхөсдөхдөө, хэн нэгний итгэл алдсан сэтгэлийн шаналалдаа, хэлж зөвлөх хүнгүй, ухаан дутагдах мөчид сэтгэл харанхуйлж, дотор давчдах үе тохиолддог. Тэр мөчид " би өөрөө өөрийнхөө төлөө амьдарч яваа юм шүү дээ" гэж өөртөө хэлэх нь, тайвшралыг авч ирдэг. Хүн өөрийн хувь заяаныхаа эзэн нь байдаг аж.
Тэвчээр барагдаж, нөхөд чинь орхивч
Тэнгэр шиг бай, мөнхөд амгалан
Тэргэнд суулгаж, алтан титэм өмсгөвч
Тэнгэр шиг бай, юу ч болоогүй юм шиг /О.Дашбалбар/
Энэ ертөнцөд үхэл, өвчин хоёроос хэцүү нь үгүй билээ. Бусад зовлон хэмээн нэрлэх зүйл энэ хоёрын дэргэд юу ч биш. Гэвч зовох нэгэн цаг байхад, жаргах нэгэн цаг ирдэг. Өвдөх нэгэн үе байхад, эдгэх нэгэн үе ирдэг. Уйлж суух нэгэн өдөр байхад, инээж суух нэгэн өдөр ирдэг. Өөдрөг бодол, тэвчээр, эзэндээ тайвшрал, бас аз хийморь авчирдаг гэнэм. Тэвчээр хүнийг ялалтад хүргэдэг аж
Өвчин зовлонд нэрвэгдэж, тартагтаа тулавч
Өнө мөнхийн тэнгэр шиг бай, чи ялна
Өрөөл бусдад тоогдохоо байж, мартагдавч
Өндөр тэнгэр дээр чинь цэлийж буйг бүү март /О.Дашбалбар/
Ямар ч үед хүн ухаанаа барьж, уужим сэтгэлээр хандаж ахуйд алдаж, зовох нь бага байдаг гэнэм. Өөртөө итгэж, өөрийнхөөрөө бүх зүйлд хандаж, өөрөө шийдэж байдагт хүн болсны шид нь байдаг. Үүнийхээ төлөө сайн муу үйлээ өөрөө үүрч, өөдрөг сайн явах нь хүн болж төрсний гавьяа хэмээнэ. Энэ сайхан ертөнцөд хүн болж төрөн, цагийг өөдрөг сайнаар элээхээс илүү хувь заяа үгүй аж.
Уур омог, урин мунхгийг мартаж, тэнгэр шиг бай
Уйтан хорвоогоос илүү гарч жигүүрээ дэлгэ
Цөхрөл чамайг багалзуурдаж, цөлийн чоно шиг болгосон ч
Цөс ихтэй хүний үр гэдгээ бүү мартаарай /О.Дашбалбар/
Нэгэн цагт О.Дашбалбарын "Тэнгэр шиг бай" хэмээх энэ шүлгийг уншиж байхдаа, аугаа сайхныг биширч байсан сан. Бид хааяадаа сайхан шүлгийг уншаад бахдан шагшивч, тэгсгээд мартдаг муу гэмтэй. Сайхан шүлэг, зохиол бүтээлээс ухаарал авч үлдэж байхсан даа. Өнөө цагт бидэнд хэрэгтэй олон сайхан бүтээлүүд байсаар л байна.
Ухаарал.
Өдгөө цагт Монголчууд бидэнд үндэсний бахархал, омогшил, бардамнал үгүйлэгдээд байнаа. Даяаршлийн энэ эринд бид бие биенээсээ төдийлэн ялгарахгүй хэдий ч, өвөг дээдэс нь дэлхийн хөгжилд ухаан залиараа, сүр хүчээрээ, омог бардмаараа гайхуулж, сайнаар нөлөөлж байсан нь тийм олон бий бил үү?
Монголчууд бид бахархан омогших, өөрсдийгөө үнэлж, сэтгэл оюунаа хурцлах тэр л зүйл дутагдаад байна. Хий хоосон цээжээ дэлдэх бус, дотоод сэтгэлдээ "би монгол хүн учраас, тэнгэр биднийг онцлон тэтгэдэг учраас, бидний өвөг дээдсийн цус миний судсаар гүйж байгаа учраас, бий муу явж хэрхэвч болохгүй" гэдэг омгорхол байж гэмээ нь бид өөдрөг сайхан явах ирээдүй буй.
Хүн бүр дотор сэтгэлдээ өөртөө итгэж, өөрийгөө хичээн сайнаар авч явах нь их хэрэгтэй байнаа. Бие биеэ дэмжиж, бие биеэсээ ухаарал авч, өөрт байгаа муу бүхнээ алхам алхмаар гээж, өөдрөг сайхныг өөртөө цогцлоож, өрөөл бусдад сайнаар нөлөөлж явах нь өөдлөн дэвжихийн үндэс болно. Бусдын мууг шоолон гутаалгүй, бусдын сайнд атаархан хорсолгүй, өөрийн өчүүхэн биейиг өөрчлөн сайжруулах нь тийм хэцүү бишээ. Дор бүрнээ хичээж, дотор ухаандаа тунгааж явбал, монголчууд бид өөдлөн дэвжиж, тэнгэр мэт амгалан амьдрах цаг ойрхон билээ.
Монголчууд бид "Эвтэй байхдаа хүчтэй" гэдэг үгийг олонтаа хэлэх мөртлөө эв эейиг төдийлэн хичээхгүй өдий хүрлээ. Монгол хүн бүр бие биенээ хүндэлж, өөдрөг сайхан үгсийг хэлэлцэж, бурууд хатуу, зөвд зөөлөн хандваас эв нэгдэл буй болноо. Эв нэгдэл гэдэг хууль цаазаар бус, хүмүүний дотоод сэтгэл, хичээл зүтгэлээр бий болдог аж. Тамын тогооны үлгэрээ хүн бүр ярьсаар явбал, мянган жил ч ярих буйз аа. Үүнд өөр хэн ч бус, гагцхүү монголчууд бид л хохирно. Үр удам, хойч үе минь ч хохирно.
Мөнх тэнгэрийн дор эвлэлдэн нэгдэвээс, Монголчууд бид хэнд ч үл дийлдэх хүчтэй, хэнд ч үл автах ухаантай болноо.
Мөнх хөх тэнгэр биднийг ивээг.

Гомбосүрэнгийн Галбадрах.

Monday, April 20, 2009

WWW.GEGEE.MN сайт та бvхний ємнє vvд хаалгаа нээж байна

Монголчууд бид амны билгээс ашдын билэг гэж эрт дээр цагаас сургаж ирсэн ард тvмэн. Тиймч учраас саар хар бvхнээс 6 мэдрэхvйгээ аль болох хол байлгадаг байж. Мєн аливаа хар бараан зvйлийн тухай ярихдаа хvртэл цээрлэж зєєллєж, эсрэг болоод хvндэтгэлийн vгээр хэлэлцдэг байж.
Єнєєдєр Монголын маань нийгэм тєдийгvй дэлхий тэр аяараа даяарчилагдаж мэдээллийн хурд бєєгнєрєл тоймоо алдсан гэхэд болно. Бидний оюун ухаан сэтгэл зvрх мэдээллийн суманд сийчvvлж эгээтэй л хэрэгтэй хэрэггvй мэдээллийн хогийн сав болж байн уу гэлтэй


Мэдээллийн хэрэгслvvдээр гэмт хэрэг, хямрал, аллага хядлага, садар самуун гээд нуруу хvйт дааж, толгойтой vс босож, чих халууцмаар мэдээллvvд хєвєрсєєр. Хvссэн хvсээгvй хvмvvс бид тvvнийг уншиж сонсож сэтгэлээ чилээн хар энерги цуглуулан бухимдсаар...
Энэ бvхнээс ангид *Зєвхєн Гэгээн!* гэгээн гэсэн уриатай гэгээлэг, ариун, vнэн бvхнийг нийтэлдэг WWW.GEGEE.MN сайт та бvхний ємнє vvд хаалгаа нээж байна. Тавтай морил!

Бид танд хэрэгтэй, мэдлэг болохуйц, vнэн, шуурхай, гэгээлэг мэдээ мэдээллийг мэлмийд тань толилуулж, оюуны тань цангааг тайлахын тєлєє хичээн ажиллах болно.

Эрхэм хэрэглэгч та бидэндтэй хамт байж орчин тойрноо гэрэлтvvлэхийн тєлєє, гэгээлэг дулаан амар амгалан амьдралын тєлєє энэхvv дэнлvvг хамтдаа асаагаарай!

Амьдрал дээр хараасаа цагаан нь тод, муугаасаа сайн нь илvv, муухайгаас ариухан нь олон гэдэгт бид итгэдэг!!!

www.gegee.mn сайтын хамт олон

Wednesday, April 1, 2009

Уламжлалт анагаах ухаан

-Боролзгоны иш, хальс, жимс нь цөс эмэнд орох бөгөөд ханиадыг зогсоон, хямарсан халууныг арилган, уушигны тамирыг сайжруулан, цэрийг ховхлон амьсгал давхцахыг засна.-Ханиаданд хамгийн сайн гэгддэг нь цагаан будааны шүүс юм. Цагаан будааг дутуухан агшаагаад шүүстэй нь хэрэглэх нь нэлээд үр дүнтэй.-Хий бөгшүүлж ханиалгахад азарган цагаан төмсийг сүүнд буцалгаж, 5-7 хоног оройдоо тогтмол уух нь маш сайн.-Ханиалгаад байвал чацарганыг элсэи чихэртэй хольж буцалгаад унтахын өмнө халуунаар нь уух, мөн хонины сүүлийг жижиглэн хөшиглөөд тосийг нь уувал эдгэрдэг. Мөн хөх дэгд, анисны навч буцалгаж уудаг.-Томуу, мөн ханиалганд чонын махны шөл уух, чонын махыг сармистай буцалган хар шөлийг хөлөртлөө уугаад салхи авхуулахгүй байвал нэн сайн.-Нярай, нялх болон бага насны хүүхдийн ханиалганд хиргүй даавуунд шар тос шингээж, халаагаад сэрвээн дээр нь бүлээн жин гурван удаа тавихад эдгэрнэ. Салхи авахуулж болохгүй.-Уушигны үрэвсэл, цэр ховхлох, мөн сэтгэл санааг тайвшруулахад цагаан цээний үндсийг чанан хандлаж хэрэглэх сайн.-Нэг ширхэг улаан лууванг голоор нь нүхлээд дунд бага зэрэг зөгийн бал дүүргэж, гал дээр шараад өдөрт нэгийг халуун бүлээнээр нь идвэл ханиалгыг дардаг.-Үгдэрсэн ханиалгад хөх, цагаан дэгд, царван, цагаан лууванг ижил хэмжээтэйгээр хэрчин чанаж, буцалгаад өдөрт гурван удаа тус бүр дунд зэргийн шаазангаар ууна. Мөн цагаан далийг чанаж уух ба зажилж шүлсээ залгих нь сайн байдаг.-Мөгөөрсөн хоолойн өвчнөөс шалтгаалан ханиалгахад чацаргана чанаж, өдөрт гурван удаа уудаг. Мөн янлуйг сүүнд 3-5 ширхэгийг чанаж, халуунаар уух, шингэн гавар буцалгаж буй усанд гурав дусааж уувал элдэв ханиадыг анагаана.-Мэнгэр болон цээжний өвчнийг анагаахын тулд гахайн дотор өөхийг зөөлөн гал дээр хайлуулж, халуун дээр нь унтахын өмнө нэг аягыг тасралтгүй ууна. Эмчилгээний эхний үед өглөө цай уухаас нэг цагийн щуө уувал зохино.-Багтраа ханиадтай хүмүүс долоогоныг бүрж уух нь хамгийн сайн гэнэ.-Архаг ханиаданд луувангийн шүүсийг сүү юмуу, шингэн балтай ижил хэмжээтэй өдөрт зургаан удаа хоолны халбагаар ууна. Мөн хоёр халбага шинэ өрөм буюу цөцгийн тос, шинэ хоёр өндөгний шар, цайны халбага улаан буудайн гурил, хоёр халбага балыг сайтар хольж хутгаад өдөрт 3-4 удаа тогтмол цагаар ууна.-Архаг ханиадтай хүн 10 ширхэг сонгино нэг сармисыг жижиглэн хэрчиж, сүүнд хийгээд сонгино сармисыг зөөлөртөл буцалгана. Бага зэрэг зөгийн бал нэмэхэд гэмгүй. Хоолны халбагаар өдөрт нэг удаа ууна.-Удаан хугацаагаар үргэлжилсэн архаг ханиадыг анагаахдаа цээжийг хуурай цэмбэн алчуураар сайн арчаад гахайн дотор өөх юм уу хайлуулсан тосыг түрхээд шингэтэл нь илнэ. Бас ургамлын тос бага зэрэг хольж болдог.-Мэнгэр өвчинд нэрс жимсийг түүж аваад тогоонд ус буцалгаж, түүний дотор битүү саванд жимс нэг аягыг хийгээд ёотон чихэр, шар тос гурвыг жигнэж, уураг мэт буцалгаад бүлээнээр нь ууж идээд наранд толгойгоо халаахгүй хэвтвээс эдгэрнэ. Биеэ сайтар халаах нь нэн сайн.-Таана цусыг төлжүүлдэг. Таана нь элдэв хорыг дарахын сацуу цусыг төлжүүлдэг гэнэ. Тэрээр биеийн тамир хүчийг сайжруулж, нөхөн сэлбэх үйлчилгээтэй юм байна.-Монгол амуу ханиадыг эдгээнэ. Амуу шархыг хурдан аниулж, яс чөмгийг хурдан барилдуулах тустай төдийгүй ханиадыг дарна. Гэдэсний нян үрэвслийг арилгаж, биеийн халууныг тараан тамирыг тэтгэнэ.-Халгай ходоодны илчийг сэлбэдэг. Халгай хэдий элбэг ургадаг ч гэлээ арчлаж торддог хүнд бол түүн шиг эм ховор билээ. Түүнийг хийн өвчин болон цусны эргэлтэнд сайн нөлөөтэй мөн чийг, бам өвчнийг дарж, ходоодны илчлэгийг нэмдэг.-Гогод цус тогтоох чадалтай. Гогод хийг дарж цусыг нөхнө. Үндэс навч нь цус тогтоох чадвартайн дээр гадар шарх, цус тогтоох юмуу элдэв хавдарт үндэс навчийг нь няцалж түрхвэл сайн. Гогодын үр гурван цэнг хуурч болгоод бүлээн усаар өдөрт 1-2 удаа уувал зогсихыг зогсооно. Мөн биеийн хүч тамирыг сэлбэн тэнхрүүлдэг.-Зэрлэг сонгино нойргүйдлийг арилгана. Зэрлэг сонгино хийг дарж, хорхойг устган, чийг бам өвчнийг засаж сайжруулах чадалтай төдийгүй дурыг нээж хүчжүүлэх, бадгана хийг арилгах, илчийг сэлбэх, нойр сайжруулах үйлчилгээтэй байдаг гэнэ.-Тэмээн хөх савны халууныг арилгана. Тэмээн хөх шар арилгах, суулгахыг зогсоох, хорыг тайлах, хавдрыг хариулах чадалтай. Гол нь шарын халуун, савны халуун идээт хавдар гэдэсний хатгалгаанд сайн.-Цагаан төмс гэдэс дүүрэхэд сайн. Цагаан төмсийг нунтаглан буцалгаж шүүсийг нь уух, болгож идэх нь гэдэс дүүрэхэд сайн. Ярны хавдрыг татуулахад ч сайн нөлөөтэй.-Лууль халууныг дарна. Лууль нь хөлрөх, халууныг дарахын сацуу загатнахыг зогсоох, шархыг анагаан хорыг тайлах үйлчилгээтэйн дээр соронзонтой найруулж уулгах юмуу шарханд тавибал ясанд орсон сумыг гарган, шархны шар усыг зогсооно.-Мөөг нь цэр ховхолдог. Цагаан мөөг нь элэг ходоодонд шингэж, улаануудыг түргэн тууруулах чадвартай ба хорыг тайлж, ходоодны үйл ажиллагааг сайжруулан, суулгахыг зогсоодог. Мөн цэр ховхлон, элэгний халууныг засаж, цагаан хорхойн өвчнийг багасгахад сайн.-Зээргэнэ шархыг арилгана. Зээргэнэ нь халууныг арилгаж, цусыг зогсоох, бэтгэ эвдэх, шарх арилгах чадалтай. Зээргэнийг балгана мод, даль, цагаан агь, өргөст арцтай нийлүүлж таван рашаан болгон эмчлэх засал хийдэг. Навч мөчир нь буцалган ууваас ханиад дарж хөлөргөх сайн үйлчилгээтэй.
Эх сурвалж:Миний эрүүл мэнд