Гомбосүрэнгийн Галбадрах Зураач, урлаг судлаач, сурталчлагч Н.Ганхуяг бид 2 "Imon"-ы ажлын өрөөнд нилээд удаан ярилцаж суусан юм. 108 цамын баг болон монгол зургийн бүтээлүүдээр нь Н. Ганхуягийг олон хүн мэднэ. Харин Монголын ардын урлагийг гадаадад сурталчлах, гадаадад монголчууд амьдарч байгаа орон бүхэнд "Mongol house" байгуулж тэндээ монголчууд цуглан бие биеэ дэмжиж хамтдаа хөгжөөсэй гэж мөрөөдөн, үүний төлөө хөөцөлдөн хийж байгаа ажлынх нь талаар би бага сага мэдэх юм . Энэ чиглэлээр бид 2-ын яриа нилээд өрнөлөө.
Н.Ганхуяг 2002 онд Америкт ирсэн. Түүний байгуулсан "би-бид" нэртэй компани нь Вашингтоны монголчуудын сайн мэдэх "imon" төвийг саяхан худалдан авч үйл ажиллагааг нь үргэлжлүүлэн сайжруулахын төлөө хичээн ажиллаж байгааг дашрамд дурдсуу.
Монгол үндэсний урлаг ба гэрийн урлаг.
-Таныг монголын үндэсний урлагийг гадаадад сурталчлах талаар нилээд зүйл хийж байгааг зах зухаас нь сонсож мэдэж байгаа. Манай үндэсний урлагын онцлог нь юу вэ?
-Эрт дээр үеэс монголчууд бүх юмаа өөрсдөө хийдэг байсан.Наад зах нь монгол гэр түүний тавилга, эмээл хазаараа өөрсдөө хийнэ. Дээл гутал хувцасаа оёно, сур эсгий цагаан идээ гээд бүхнийг өөрсдөө л хийнэ. Энэ чинь монгол гэрийн урлал юм шүү дээ. Цаашлаад бүүвэйн дуу, төлөө голсон эх малыг аргадаж амлуулна, айл бүр морин хууртай, найр наадам , дэмбээ, дуу хуур, тоглоом наадгай, мал бүрээ дуудах аялгуутай гээд олон юм байна. Бас ургийн бичигтэй. Хүүхдэдээ гэрээр бүх зүйлийг зааж сургадаг, нэг ёсондоо гэрийн сургалттай байлаа шүү дээ. Монголын үндэсний урлаг чинь гэрийн урлагаас үүдэлтэй. Бид л үүнийг сайн судалж, гаргаж ирэн сурталчлах хэрэгтэй байна.
-Эртний монголчуудын нүүдэлч амьдрал нь байгаль дэлхийтэйгээ их нарийн шүтэлцээтэй, бас байгальдаа сайн зохицож амьдардаг байсан болохоор гадаадынхны сонирхлыг илүү татдаг байж магадгүй.
-Тийм шүү. Бүх зүйл нь байгалаасаа гаралтай, их нарийн зохицолдоотой, нэг ёсондоо "ориг" бүтээл юм даа. Дээр нь монголчууд алив зүйлийг хийхдээ яг л сэтгэлээсээ бүр өөрийн сэтгэлээ шингээж хийдэг байсан. Дуурайлгаж хийсэн зүйл сэтгэлээ шингээж хийсэн зүйл шал өөр харагддаг. Одоо сэтгэлээ шингээж хийх нь бас л бага болж байна. Тасарчих гээд байнаа.
-Одоо ийм зүйлүүд хэр их байна?
-Даяаршлийн энэ үед, монглчууд суурин амьдралад шилжиж байгаа энэ үед Монгол ёс заншил, урлаг, урлалын бүтээлүүд тасарч алга болчих гээд байна. Одоо л бид сайтар судалж, авч үлдэхийг нь авч үлдэж, дэлхий дахинд сурталчилж, шаардлагатай заримыг нь хамгаалалтад авах хэрэгтэй байна. Миний сэтгэлээ зовоож шаналж, хийх гэж оролдож байгаа зүйлүүдийн нэг нь энэ.
-Монголын төр засаг хир анхаарч байна?
-Одоо манай төр засгийн нөхдүүд Монгол орны газрын хэвлий дэх ашигт малтмалаа л үнэ хүргэн худалдаж, түүнээс нь хувь хүртэх гэж зүтгээд байх юм. Монгол урлаг, ёс заншил, онгон байгалаараа жуулчдыг татаж үүнээс их мөнгө олох боломж байгаа. Хөрсөн дорхи баялаг хэзээд үнэ хүрнэ шүү дээ. Хойч үе маань илүү соёлтой, байгаль орчиндоо хор нөлөөгүй, илүү сайнаар ашиглах боломж үлдээвэл зүгээр юм. Өнөөдөр устаж алга болчих гээд байгаа Монголын уламжлалт ёс заншил, үндэсний урлал, урлагаа хөгжүүлэхийг хичээвэл бид алдахгүй. Ядаж л байгаль орчинд муугаар нөлөөлөхгүй шүү дээ. Үүнийг ойлгохгүй байнаа.
108 цамын баг шашны урлагийн бүтээл.
-Өнгөрсөн жил Парис-Улаанбаатар-Бээжингийн чиглэлийн авто аялалын 100 жилийн ойн арга хэмжээнд оролцож, Улаан баатар хотод 108 цамын үзүүлэх тоглолт хийсэн тухай уншсан.
-108 цамын баг бол шашны урлагийн том бүтээл. Үнэхээр гайхамшигтай бүтээл шүү. Үүнийг хийхэд нилээд хугацаа бас их сэтгэл гаргасан. Жилд дэлхийн нэг оронд үзүүлэх тоглолт, сурталчилгаа хийх санаатай. Өнгөрсөн жил Улаанбаатарт хийсэн. Америк тэгээд Европт хийхээр төлөвлөж байгаа. Ийм маягаар дэлхий тойрно гэж бодож байгаа.
- Хөрөнгө мөнгөний асуудал ямархуу байна.
-Амар зүйл гэж яаж байхав. Хэцүү. Гэхдээ үүнийг би бид хийхгүй бол хэн ч хийхгүй шүү дээ. Дэмжиж туслах хүмүүс олон улсын байгууллага олддог юм.
-Гадаадынхан хир сонирхож байна?
-Сонирхноо. 108 цамын баг бол хэзээ ч давтагдашгүй урлагийн бүтээл. Ёс заншил, дэг нь их нарийн. Хүний дотоод сэтгэл бясалгал шаарддаг. Америк Европт үүнийг сонирхож дэмждэг хувь хүмүүс байгууллагууд бий.
"Mongol house"-миний мөрөөдөл.
-Гадаадад байгаа монголчууд бид бие биеэ дэмжиж эвлэлдэн нэгдэж байгаасай гэж би их хүсдэг.
-Монголчууд бид чиньаугаа Чингис хаан урлагийн гайхамшигийг бүтээгчид болох Занабазар, Данзанравжаа нарын үр сад. Бид үүгээрээ бахархаж байх учиртай. Амьдрал гэдэг тэмцэл. монголчууд бид эвтэй байхдаа хүчтэй байсаныг түүх гэрчилнэ. Харин одоохондоо нэгдэж бие бие дэмжиж төдийлэн чдахгүй байна.
-"mongol house"-ийн талаар сонирхуулаач.
-Би өнгөрсөн жил "mongol house" нэртэй төрийн бус байгууллага байгуулсан. Гол санаа нь гадаадын аль ч оронд байгаа монголчууд тухайн орондоо "mongol house" байгуулж, тэндээ үйл ажилжагаа явуулж бие биетэйгээ уулзаж учиран бас дэмжиж байх юм. Наад зах нь өнөөдөр Америкт монголчуудаа оролцуулсан том арга хэмжээ зохион байгуулахад байр сав газар олдохгүй олдсон нь чамгүй үнэтэй байна шүү дээ. Хэрэв бид "mongol house"-тай болчихвол тэндээ бүх үйл ажиллагаагаа явуулж байх боломжтой болно. Нэг ёсондоо тэр байгууламж Монгол орныг тухайн орондоо төлөөлж байх юм.
-Саяхан Германы Берлин хотод байдаг 'Монгол- Германы соёлын төв" өөрийн гэсэн байртай болох гэж байгаа тухай миний e-mail-д бичсэн байсан.
-Тэр л шүү дээ. Би болохоор "mongol house" ямар байж болох загвар зургийг нь гаргаж, нэг ёсондоо стандартийг нь хийж байгаа юм. Байшин барилга нь ямар дизайнтай байх дотроо ямар өрөө тасалгаа байгууламжууд байх ямар үйл ажиллагаа явуулж болох гэхчилэн ерөнхий загварыг нь бэлэн болгочихсон. Одоо Монголын шинэ засгийн газарт хандах гээд хүлээж байна.
-Тэд ямар байдлаар хүлээж авах бол?
-Монголоос ямар ч хөрөнгө мөнгө гаргахгүй. Гагцхүү үүнийг дэмжиж байна гэсэн агуулгатай засгийн газрын албан бичиг л хэрэгтэй. Ийм зүйл байгуулна гэхэд тухайн орон манай засгийн газрын дэнжиж байгаа эсэхийг л сонирхоно шүү дээ. Ийм албан бичиг дэмжлэгтэй байхад үүнийг дэмжиж хөрөнгө мөнгө босгох хувь хүмүүс байгууллагууд байгаа. Монголчууд маань ч өөрсдөө дэмжинэ байх. Өмнө нь би Монголд очиж энэ талаар зөндөө хүмүүстэй уулзаж санал бодлоо солилцож ойлголцох хэмжээнд ярилцаж байсан. Харин одоо шинэ засгийн газрыг хүлээж байна.
-Энэ үнэхээр сайхан санаа байна. Ийм байгууламжтай болчихвол гадаадад байгаа монголчууд бие биетэйгээ уулзаж учирч, бие биеэ дэнжиж хамтран ажиллах улмаар
эв нэгдэлтэй болоход сайнаар нөлөөлөх байх.
-Тийм хүслээр би үүнийг хөөцөлдөөд байгаа юм.Алийн болгон бид хувь хувиа харж явах вэ? Зөвхөн Америкт байгаа Япон Солонгос Хятадын ийм төвүүдийг хар л даа. энэ чинь тэдний эв нэгдэлд нөлөөлж байгаа юм. Монголчууд ийм байж яагаад болохгүй гэж. Ядаж л Монголоос дөнгөж ирж байгаа хүн "mongol house"-д очоод хэрэхн яаж ажиллаж амьдрах талаар зөвлөлгөө туслалцаа авдаг боломжтой болно. Энэ бага зүйл бишээ.
"Imon"- би монгол гэсэн үг.
-Та саяхнаас энэ "Imon"-ийг авсан гэсэн.
-Америкт хөдөлж байж л амьдарна шүү дээ. Ажилгүй удаан суувал юу болохыг чи мэднэ шүү дээ. Яг үнэндээ би үүнийг 2 зорилгоор авсан. 1-д. Ирээдүйд босгох "mongol house"-ийнхаа эхлэл буюу оффис болгох гэж. 2-т.Монголчууд олноороо мэддэг энэ төвийн үйл ажиллагааг хэвээр явуулах, бас олон монголчуудтайгаа уулзаж учирч ярилцаж байх гэж. Өнөөдөр ч чи бид 2 энд ярилцаж сууна. Өмнө нь гэртээ хамаг юмаа хийдэг байхад тэр болгон хүнтэй уулзаад ярилцаж суух боломж олддоггүй байсан. Одоо бол илүү болонжтой болж байна.
-Хуучин бизнесийг нь үргэлжлүүлээд явуулахад хүндрэлтэй зүйл байна уу?
- Ачаа тээвэрлэлт нь жаахан хүндрэлтэй байсан. Гэхдээ одоо учрыг нь олсон.Харин хүмүүсийн Монгол руу явуулж байгаа ачааг зориулалтын хайрцаг саванд хийж явуулахыг хичээж байгаа. Энд ингээд баахан хайрцаг бэлтгээд тавьчихсан.
-Төвийнхээ нэрийг солих уу?
-Үгүй ээ. "Imon" gedeg chin' би монгол гэсэн үг юм шүү дээ. би энэ нэрэнд дуртай. Тэгээд ч монголчуудад танил болсон нэр. Харин гадаад болон дотоод тохижилтыг нь монгол үндэсний загвараар өөрчлөх санаатай. Зургаа гарагчихсан. Би жаахан удаан хүн л дээ. Бага багаар хийж амжинаа. Хаанаас нь ч харсан монгол гэж мэдрэгдэхээр болгоно. Уг нь манай компани "Би-бид"гэдэг нэртэй. Энэ төвөө "Imon" хэвээр байлгана.
Төгсгөл.
-Бид 2 зөндөө сайхан зүйл ярилцлаа. Таны монголын урлаг соёлыг гадаадад сурталжилах, гадаадад байгаа монголчуудын эв нэгдлийг бий болгохын төлөөх санал санаачлагууд хийж байгаа ажлууд надад сайхан санагдлаа.
-Би ч өөртөө сэтгэл хангалуун байдаг. Өдийг хүртэл хийж чадсан болон хийж байгаа зүйлдээ. Ямар ч ажлыг хийх зорилго нь тодорхой , хүрэх зам нь тодорхой байхад заавал болж бүтнээ. Хүн ер нь зөв бодол зөв сэтгэлтэй байхад бүх зүйл нь бүтэмжтэй байдаг.
-Тийм шүү. Танд их амжилт хүсье. Санасан бүхэн чинь сэтгэлчлэн бүтэг. Гол нь эрүүл байвал их зүйлийг хийж амждаг.
-Ерөөлөөр болог. Монголчууд бид эвтэй найртай сайхан амьдрах цаг ирнээ.
Хэрэв та Н. Ганхүягтай холбогдож санал бодлоо солилцохыг хүсвэл: e-mail:gooertunts@yahoo.com мөн 202-299-7534 703-243-9666 утсаар холбогдож болох юм байна.
