Гянгар өвгөний нас ная шахаж ааш зан нь тэр гэхийн тэмдэггүй болтлоо өөрчлөгджээ. Үргэлж л хэдэн зээтэйгээ аар саархан зүйлээр хэрүүл шуугиан хийж хүргэнийхээ аргыг барна. Зарим үед Насанбатын тэвчээр алдарч,
-Ер нь танай энэ зөнөсөн эцэг яах гээд хэдэн хүүхдийн минь тэвчээрийг барж байдаг юм. Яахаараа миний хэдэн хүүхэд өөрийнхөө гэр оронд эрх чөлөөтэй байж болдоггүй юм хэмээн эхнэртээ уурлана. Эхнэр нь харин,
-Чи миний муу эцгийг үргэлж л ад үзэж байдгаа боливол таарна. Нэртэйгээр нь шулуухан хөөгөөд гудамжинд гаргачихгүй юу. Яахав дээ, хөгшин хүн, хүүхэд хоёр адилхан юм хойно эд тэгэсгээд учраа ололцчихдог юм' Хөгшин хонины насгүй болсон амьтныг чи битгий ад үз. Өөрийнхөө эцгийг байсан бол чи яасан ч ингэхгүй дээ хэмээн дотроо бухимдаж, гадагшаа өмөөрнө. Нэгэн үдэш Гянгар өвгөн нөгөө л хэрүүлээ хийж сууна. -Хөөе, Мөнхөө? Чи наад сувгаа соль. Би мэдээ сонсмоор байна. Одоо л энэ бие ийм болж та нар муусайн нусгайнуудтай хэрүүл хийж суугаа болохоос өвөө нь цагтаа цалгиж явсан эр шүү. Намайг зүгээр улс орон гэх нь ч хаазшаа юм олон түмэн мэднэ гайгүй. Өтөлсөн болохоос үхээгүй байна. Аль тэр мэдээ гаргаад аль гэсээр зурагтын удирдлага салган 'авч сая амарлаа. Өвгөн зурагтын мэдээнээс үүдэн тэр оройжингоо хөөрцөглөлөө.
-За таны тэр зураг одоо байдаг ч юм уу, үгүй ч юм уу аав минь. Бид хоёрт таныг дагаж явах зав хаанаас байхав дээ гэхэд,
-Байж л таараа, байхгүй яадаг юм хэмээн уцаарлаад ёстой нэг сайхан зураг байдаг юм. Би бүр гуйгаад гуйгаад авч дийлээгүй юм. Бүр "урлагийн бүтээл" гээд өгөөгүй санагдаж байна. Нэг үзэх юмсан гэж бодоод л байх болсон юм. Тийм сайхан зургийг ч алга болгоно гэж байхгүй шүү. Та нар ч ер нь хөгшин хүнийг үхсэн хүн шиг л бодох юм даа. Ганцаараа л явахаас даа гэсээр чимээ намдав. Үзэсгэлэнгийн танхим цаанаа л нэг аядуухан агаад нам гүм. Хүмүүс ганц хоёроороо зураг сонирхож үзэж шивэр авир хийнэ Энэ танхимд чанга ярьж. бүр хашгирч яагаад болохгүй гэж. Гэвч хэн ч тийм ааш авир гаргаагүйдээ л урлагийн ихэмсэг нандин чанар амин сүнс нь оршин байх шиг өвгөнд санагджээ. Гянгар амьсгаагаа дарж хэсэг зогсоод эргэн тойрноо ажиглав. Эгнүүлэн өлгөсөн тэр олон зурган дотор өөрийнх нь хөрөг зураг байгаа гэж итгэхэд бэрх. Байхгүй бол... гэсэн өөдгүй бодол зурсхийн орж ирээд тэр дорхноо замхран алга болов. Өвгөнийг анзаарсан ганц нэг хүн "Энэ хөгшин энд юу хийж явна" гэсэн байртай хөлөөс нь толгой хүртэл цоо ширтэнэ. Гянгарт энэ бүхнийг анхаарах сөхеө ч байсангүй, нөгөө зургаа хайж эхэллээ. Үзэсгэлэнт байгаль, ан амьтан, ваартай цэцэг, шанаагаа тулсан бүсгүй, эртний баатар, сүрэг чоно гээд ер байхгүй ч юм алга. Заримыг нь зурсан гэхэд ч итгэхэд бэрх тун сайхан урлажээ.
Өвгөн зураг бүхний өмнө очиж уулга алдан өөрийнхөө зургийг хайсаар байлаа. Гэтэл хоёр гараа энгэртээ зөрүүлэн хуйлаатай цаас барьсан дэгжин залуугийн шимтэн үзэж буй зургийг зэрэгцэн харвал ашгүй өөрийнх нь зураг яах аргагүй мөн байлаа. Өвгөн баярласандаа уулга алдаж, -Миний зураг энд байна, яах аргагүй мөн байна гэж тодоос тод хэлээд зургийн дор бичсэн тайлбарыг уншихаар дөхөж очив. Хөрөг. гуаш гэсэн хоёр үгийг тодоор бичсэнээс Гянгар гэсэн нэр тэнд байсангүй өвгөн бүр гайхаж миний зурган доор яахаараа миний нэр байдаггүй билээ хэмээн хэн нэгнээс асуухаар эргэн тойрноо харвал түүнийг анзаарч байгаа хүн нэг ч алга. Харин ч бүр саяхан л энэ зургийг шимтэн үзэж зогссон залуу хархүү талийн оджээ. Өвгөнийг хэн ч тоогоогүйд бухимдаж тэр залуугийн араас очин,
-Хөөе муу нусгай минь. Саяны чиний нүдээ унагачих гээд үзээд байсан зургийн чинь эзэн би байна. Чи сайн хар. Цагтаа би чинь ийм сайхан залуу явлаа хэмээн хэлье гэсэн боловч хөл нь хөдөлж, ам нь эвлэж өгсөнгүй. Өвгөн зургаа харж баахан зогсоод бага зэрэг тайвширлаа. "Үнэхээр л би ийм залуу байсан даа. Үгүй тэр нүд хөмсөг, мөр цээжийг ээ. Миний нүднээс хүмүүс их айдаг байж билээ. Одоо даанч тэр үеийн Гянгараас өчүүхэн ч юм үлдсэнгүй шив дээ" хэмээн бодож хөнгөхөн шүүрс алдлаа.
Тэрээр цааш нь "Миний нэрийг яагаад тавьчихаагүй юм бол. Нэрийг маань мартсан байх. Аль эсвэл аль хэдийнэ үхсэн гэж бодсон хэрэг, тэрнээс зайлахгүй" гэж
өөрийнхөө бодлыг батлав. Ер нь энэ зураачийг олж нэрээ тавиулъя байз хэмээн бодож зургийнхаа хажуугаас холдлоо. Өвгөн тэртээ буланд зогсч буй охины дэргэд очиж,
-Хүүхээ, энэ зураач хаана байгаа бол гэвэл, -Мандарваа багш нээлтнээс хойш ирээгүй. Үзэсгэлэнгээ буулгах үеэр л ирж магадгүй. Бие нь тааруухан байдаг юм хэмээн дуржигнуулав. Бие нь муу байгаа гэнээ, аргагүй дээ одоо бас л нас нь ахиа биз хэмээн өвгөн бодохдоо нэрээ тавиулах ч бүр өнгөрлөө хэмээн урам нь хугарав.
Өвгөн гадаа гарч хэсэг зогслоо. Намрын шаргал нар таатайяа ээж, урьхан хонгор салхи сэвэлзэн үлээгээд өвгөний сэтгэлийг сэргээх гэж оролдох мэт. Саяыи зураь наас үүдэн ид гялалзаж явсан залуу зандан үе нь гал цог нь буурсан ч гэлээ насандаа баймгүй хараа сайтай нүднийх нь өмнүур зурагт үзэх мэт харагдаад болсонгүй. Энэ бүхнийг бодох тусам өвгөний арга барагдаж байв.
Энэ хүүхдүүд намайг яаж танихав дээ. Харин таньдаг хүмүүстээ энэ зургийг үзүүлэх юмсан. Гэвч түүнийг таньдаг хүн маш олон ч одоо цөөрчээ. Заримынх нь сураг гаралгүй удаж байгаа болохоор байгаа гэж итгэхэд эрх Гэнэт өвгөний толгойд энүүхэн хажуу байранд Жавынх байгаа санагдав. Мань хүнийглагуулан ирж зургаа узүүлэхээр шийдаа.—Байрных нь гадаа ирээд сураглавал өөд болоод долоо ч хоноогүй байгаа гэнэ. Ахиад л өвгөний дотор давчдав. Шууд харихаар шийдээд алхажявтал бүр эртний танил Борхүүхэний цонх нүдэнд нь туслаа. Хэдхэн хоногийн өмнө тэр хоёр баахан хуучилсан юмсанж. Тэднийхээр оров. Ойрноос түүний бие муудаад хүн танихаа байсан тухай хүүхдүүд нь ярив. Өвгөн тэднийд утга учиргүй орсон шигээ хурдхан гарлаа.
Одтой тэнгэрээс од шүүрч ч мэдэхээр омголон залуу Гянгарын тэртээ дөчөөд жилийн өмнө зуруулсан зургийг таних хүн бараг үгүй болжээ. Харин яхир ярдаг ааш зантай Гянгар өвөөг бол хэдэн хүн таних янзтай.
Тэр оройдоо өвгөний даралт ихэсч бие нь муудлаа. Ухаан санаа нь орж гарна. Зарим үед ухаан санаа нь цэлсхийн цэлмэхэд тэрээр насан туршдаа юунд тийм сэтгэл хангалуун амьдарснаа ердөө ч ойлгосонгүй.
